Czym jest projekt o znaczeniu wspólnotowym (PCI)?

Zgodnie z  Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (TEN-E), projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI) to kluczowe projekty infrastrukturalne, mające na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa na europejskim rynku energii. Ich realizacja ma pomóc w realizacji polityki energetycznej i celów klimatycznych UE.

Do najważniejszych z nich należą: przystępna cenowo, bezpieczna i zrównoważona energia dla wszystkich obywateli, jak również dekarbonizacja gospodarki w perspektywie długoterminowej.

UE sporządza listę PCI co dwa lata. Zgodnie z zapisami rozporządzenia TEN-E projekty PCI muszą przyczyniać się do realizacji strategicznych priorytetowych połączeń i obszarów infrastruktury energetycznej, w tym oddziaływać na rynki energii i integrację rynkową przynajmniej pomiędzy dwoma państwami członkowskimi, zwiększać konkurencję na rynkach energii wymagających pilnego rozwoju oraz  aktualnie odizolowanych od pozostałych obszarów rynkowych UE, a także wzmacniać istniejące transgraniczne połączenia oraz przyczyniać się do integracji w zakresie wykorzystywania energii odnawialnej.

Zgodnie z rozporządzeniem TEN-E, wybrane projekty powinny należeć do następujących priorytetowych korytarzy:

• Gazowe połączenia międzysystemowe Północ-Południe w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej,
• Plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich dla gazu (BEMIP),
• Południowy Korytarz Gazowy,
• Gazowe połączenia międzysystemowe Północ-Południe w Europie Zachodniej.

Szczegółowe informacje o projektach o znaczeniu wspólnotowym przedstawiono w rozporządzeniu TEN-E.

Proces selekcji PCI

Projekt, kwalifikujący się do włączenia do unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, musi stanowić część ostatniego dostępnego dziesięcioletniego planu rozwoju sieci (TYNDP), który jest opracowywany przez ENTSOG.

Promotorzy projektów uwzględnionych w TYNDP, chcąc uzyskać status PCI dla swoich projektów, składają wniosek do Komisji Europejskiej.

Następnie projekty są oceniane przez Grupy Regionalne, składające się z przedstawicieli państw członkowskich UE, Komisji Europejskiej, operatorów systemów przesyłowych, pozostałych inwestorów, krajowych regulatorów oraz Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER).

Po dokonaniu oceny, Komisja przyjmuje listę projektów PCI w formie aktów delegowanych, a następnie przedkłada ją do zatwierdzenia przez Parlament Europejski i Radę. Obie instytucje mają dwa miesiące na odrzucenie listy lub złożenie wniosku na wydłużenie czasu opiniowania o kolejne dwa miesiące. Jeżeli ani Parlament ani Rada nie podejmą decyzji o odrzuceniu listy, wchodzi ona w życie. Zarówno Parlament, jak i Rada nie posiadają uprawnień do składania poprawek do listy.

Ilustracja procesu selekcji PCI

Korzyści wynikające ze statusu PCI

Projekty wskazane jako PCI mogą korzystać z najlepszych praktyk, wynikających z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (TEN-E). Oznacza to m.in. możliwość skorzystania z przyspieszonego procesu uzyskiwania pozwoleń oraz specjalnych rozwiązań regulacyjnych wskazanych w Rozporządzeniu UE 347/2013. Przy spełnieniu określonych warunków status PCI umożliwia także ubieganie się o dofinansowanie w ramach instrumentu „Łącząc Europę” w formie dotacji i innowacyjnych instrumentów finansowych.

Które projekty realizowane przez GAZ-SYSTEM uzyskały status PCI?

24 listopada 2017 r. Komisja Europejska opublikowała trzecią listę PCI dla sektora gazu ziemnego. Zgodnie z rozporządzeniem TEN-E projekty o statusie PCI są wybierane przez Grupy Regionalne dedykowane czterem korytarzom infrastrukturalnym. Projekty realizowane przez GAZ-SYSTEM zostały uznane za priorytetowe w dwóch z nich, co potwierdza ich znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa oraz poziomu dywersyfikacji dostaw, zwiększenia dostępu do gazu ziemnego, jak również rozwoju niskoemisyjnych źródeł energii w Europie Centralnej i regionie Państw Bałtyckich:

1. Plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich dla gazu („BEMIP”)

Celem inicjatywy jest stworzenie infrastruktury gazowej dla ograniczenia odizolowania trzech krajów bałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii) oraz Finlandii, w celu zwiększenia dywersyfikacji dostaw w regionie Morza Bałtyckiego. Członkami tej inicjatywy są: Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Finlandia i Szwecja.

• Projekt Baltic Pipe,
• Rozbudowa Terminalu LNG w Świnoujściu,
• Gazowe połączenie międzysystemowe Polska-Litwa.

2. Gazowe połączenie międzysystemowe Północ-Południe w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej (“NSI East Gas”)

Celem inicjatywy jest stworzenie infrastruktury gazowej dla połączenia obszaru Morza Bałtyckiego, Adriatyku oraz regionu morza Egejskiego, wschodniej części Morza Śródziemnego i Morza Czarnego, jak również zwiększenia dywersyfikacji i bezpieczeństwa dostaw. Członkami tej inicjatywy są: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia.

• Połączenie międzysystemowe Polska-Słowacja wraz z nitką Korytarza Północ-Południe we wschodniej Polsce,
• Połączenie międzysystemowe Polska-Czechy wraz z nitką Korytarza Północ-Południe w zachodniej Polsce.

Lista projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania jest publikowana wraz z dokumentem technicznym, zawierającym szczegółowe informacje na temat każdego z projektów, takich jak: lokalizacja, rodzaj zastosowanej technologii, termin realizacji.

Szczegółowy zakres projektów o statusie PCI realizowanych przez GAZ-SYSTEM:

Klaster 8.3 złożony z dwóch PCI:

1. Projekt 8.3.1 Wzmocnienie międzysystemowego połączenia Nybro-Polska/Dania (Promotor Energinet) obejmuje:

• nowy gazociąg lądowy,
• połączenie gazociągu podmorskiego,
• tłocznię gazu na terenie Danii tj. Zealand.

2. Projekt 8.3.2 Połączenie międzysystemowe Polska-Dania [Baltic Pipe] obejmuje:

• nowy, dwukierunkowy podmorski gazociąg łączący Polskę i Danię przez Morze Bałtyckie,
• terminal odbiorczy,
• gazociąg łączący gazociąg podmorski z polskim systemem przesyłowym w Polsce i Danii,
• gazociąg Goleniów-Lwówek,
• trzy tłocznie gazu na terenie Polski tj. Goleniów, Odolanów i Gustorzyn.

Projekt 8.5 Połączenie międzysystemowe Polska-Litwa [GIPL] obejmuje:

• nowy dwukierunkowy gazociąg,
• tłocznię gazu w Gustorzynie (ok. 16 MW, zgodnie z kartą projektu 20 MW; tłocznia Gustorzyn jest również częścią projektu Baltic Pipe).

Projekt 8.7 Zwiększenie przepustowości Terminalu LNG w Świnoujściu obejmuje:

• zwiększenie mocy regazyfikacyjnych z 5 mld m3/rok do 7,5 mld m3/rok,
• budowę trzeciego zbiornika LNG.

Projekt 6.2.1 Połączenie międzysystemowe Polska-Słowacja obejmuje:

• nowy, dwukierunkowy, transgraniczny gazociąg,
• budowę nowej tłoczni gazu w Strachocinie (Polska),
• modernizację tłoczni gazu w Veľké Kapušany (Słowacja),
• budowę stacji pomiarowej na terytorium Słowacji.

Projekt 6.2.2 Korytarz gazowy Północ-Południe we wschodniej Polsce obejmuje:

• gazociąg Rembelszczyzna-Wronów,
• gazociąg Rozwadów-Końskowola-Wronów,
• gazociąg Jarosław-Rozwadów,
• gazociąg Hermanowice-Jarosław,
• gazociąg Hermanowice-Strachocina,
• gazociąg Tworóg-Tworzeń,
• gazociąg Pogórska Wola-Tworzeń,
• gazociąg Strachocina-Pogórska Wola,
• gazociąg Gustorzyn-Wronów.

Projekt 6.2.10 Połączenie Międzysystemowe Polska- Republika Czeska [Stork II] obejmuje:

• nowy, dwukierunkowy, transgraniczny gazociąg,
• gazociąg Zdzieszowice-Kędzierzyn,
• gazociąg Zdzieszowice-Wrocław,
• gazociąg Czeszów-Kiełczów,
• gazociąg Czeszów-Wierzchowice,
• tłocznię gazu w Kędzierzynie,
• połączenie z polską częścią gazociągu (odcinek w Czechach),
• interkonektor (odcinek w Polsce).

Projekt 6.2.11 Korytarz Gazowy Północ-Południe w zachodniej Polsce obejmuje:

• gazociąg Lwówek-Odolanów,
• tłocznię gazu w Odolanowie,
• gazociąg Tworóg-Kędzierzyn.

Dlaczego projekty GAZ-SYSTEM zostały wskazane jako PCI?

Ze względu na strategiczne położenie polskiego systemu przesyłowego między regionem bałtyckim   a Europą Środkowo-Wschodnią, realizacja projektów GAZ-SYSTEM przyczyni się do stworzenia efektu synergii poprzez powiązanie gazowych połączeń międzysystemowych Północ-Południe w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej oraz priorytetowych korytarzy na terenie państw bałtyckich.

Bezpośrednie połączenie gazowe ze złożami na Norweskim Szelfie Kontynentalnym i znaczącymi możliwościami dostaw LNG (poprzez terminal w Świnoujściu oraz FSRU w Polsce) jak i wdrożenie projektów transgranicznych gazociągów łączących polską sieć gazową ze, Słowacją, Litwą, Czechami i Ukrainą, nad którymi trwają obecnie prace, będą stanowić fundament dla dalszego rozwoju polskiego rynku. W perspektywie średnioterminowej, krajowy sektor gazu stanie się regionalnym centrum dystrybucji, zapewniając dostęp dla krajów bałtyckich i Europy Środkowo-Wschodniej do niezawodnych źródeł gazu (Norweski Szelf Kontynentalny, LNG, Europa Zachodnia), sprzedawanych według formuł cenowych opartych na zasadach hubów, podobnie jak na dojrzałych, zachodnich rynkach gazu.

Stworzenie regionalnego hubu gazowego o wysokim poziomie płynności i bezpieczeństwa, pozwoli urzeczywistnić unijną koncepcję stworzenia jednolitego europejskiego rynku gazu, zapewniając maksymalne bezpieczeństwo dostaw i sprzyjając konwergencji cen między krajowymi rynkami, a także przyczyni się do realizacji wspieranej przez ACER wizji europejskiego rynku gazu, złożonego z silnych i płynnych hubów regionalnych.

Co więcej, projekty PCI pomogą spełnić cele klimatyczne Unii Europejskiej, ponieważ projekty promowane przez GAZ-SYSTEM przewidują zwiększenie ilości gazu ziemnego jako paliwa niskoemisyjnego dla sektora energetycznego, ciepłowniczego i innych gałęzi przemysłu w regionie Europy Środkowej i Wschodniej. Projekty PCI umożliwiają dostosowanie do rosnącego poziomu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W rezultacie będzie to czynnik sprzyjający  transformacji energetycznej w skuteczny, przystępny i zrównoważony sposób. Gaz ziemny jest wydajnym źródłem energii, który może być wykorzystany nie tylko do realizacji celów politycznych, ale także do złagodzenia konkretnych problemów środowiskowych, które dotyczą wszystkich obywateli. Zanieczyszczenie powietrza wynikające ze stosowania wysokoemisyjnych i niskiej jakości paliw, szczególnie w okresie zimowym, stanowi poważny problem w wielu społecznościach. W tym kontekście, gaz ziemny w szybki i opłacalny sposób umożliwi przyłączenie nowych klientów takich jak gospodarstwa domowe, elektrownie i elektrociepłownie do sieci gazowej oraz promowaniu paliw alternatywnych w sektorze transportu.

Udział społeczeństwa

Zgodnie z rozporządzeniem TEN-E promotor projektu – przed procesem wydawania pozwoleń – informuje interesariuszy o projekcie i konsultacjach społecznych, co umożliwi określenie najlepszej lokalizacji inwestycji i innych istotnych kwestii, które należy uwzględnić w procesie inwestycyjnym.

Przedłożenie wkładu

Ostatnie konsultacje dotyczące przygotowania czwartej unijnej listy projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania w dziedzinie energii zostały zakończone 20 maja 2019 r.

Podczas wdrażania PCI proces konsultacji publicznych jest organizowany z szerokim gronem zainteresowanych stron, w tym z obywatelami i organizacjami pozarządowymi. Wyniki konsultacji są dostępne tutaj:

• 2019 Konsultacje w sprawie listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania dla sieci CO₂,
• 2019 Konsultacje w sprawie listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania dla inteligentnych sieci,
• 2019 Konsultacje w sprawie listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania dla gazu.

Informacje dodatkowe

• Informacje o projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania – przykłady, korzyści.
• Informacja techniczna o projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, listy PCI.
• Instrument „Łącząc Europę” – proces aplikacyjny, wniosek o finansowanie.
• Regulacja TEN-E.