Projekty PCI

Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI ang. Projects of Common Interest) mają kluczowe znaczenie w realizacji europejskiej polityki energetycznej i klimatycznej. Do najważniejszych z nich należą przystępna cenowo, bezpieczna i zrównoważona energia dla wszystkich obywateli, jak również budowa niskoemisyjnej gospodarki w Unii Europejskiej.

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/869 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, zmiany rozporządzeń (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 oraz dyrektyw 2009/73/WE i (UE) 2019/944 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 347/2013 (tzw. nowe rozporządzenie TEN-E) lista projektów PCI jest sporządzana co dwa lata. 

Projekty te muszą wspierać działania państw członkowskich w zakresie klimatu i środowiska i przyczyniać się do realizacji priorytetowych korytarzy infrastruktury energetycznej. Ponadto, powinny one także prowadzić do poprawy bezpieczeństwa dostaw, integracji rynkowej i konkurencji.

Nowe rozporządzenie TEN-E przewiduje możliwość przyznania statusu PCI dla inwestycji umożliwiających powstawanie zintegrowanej europejskiej infrastruktury wodorowej poprzez realizację projektów w zakresie przesyłu i magazynowania wodoru oraz instalacji służących do odbioru i regazyfikacji skroplonego wodoru lub wodoru przenoszonego w innych substancjach chemicznych (np. amoniaku). 

Projekty PCI mogą korzystać z najlepszych praktyk, wynikających z rozporządzenia TEN-E, co oznacza m.in. możliwość skorzystania z przyspieszonego procesu uzyskiwania pozwoleń oraz specjalnych rozwiązań regulacyjnych, przewidzianych przez Rozporządzenie 2022/869. Przy spełnieniu określonych warunków status PCI umożliwia także ubieganie się o dofinansowanie w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (ang. Connecting Europe Facility – CEF).

28 listopada 2023 roku opublikowana została pierwsza lista PCI na podstawie nowego Rozporządzenia TEN-E. Po raz pierwszy lista PCI uwzględnia m.in. projekty inwestycyjne w zakresie przesyłu i magazynowania wodoru, a także regazyfikacji wodoru lub jego pochodnych. 

Uwzględnia ona projekt budowy transgranicznej sieci wodorowej zgłoszony przez GAZ-SYSTEM i operatorów systemów przesyłowych z Finlandii, państw bałtyckich i Niemiec w ramach jednego z korytarzy priorytetowych określonych w nowym rozporządzeniu TEN-E:
  1. „Plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich dla wodoru” (ang. Baltic Energy Market Interconnection Plan in hydrogen - BEMIP Hydrogen):
Uwzględnienie projektu Nordycko-Bałtyckiego Korytarza Wodorowego, którego partnerem jest GAZ-SYSTEM potwierdza jego znaczenie dla budowy europejskiej infrastruktury energetycznej niezbędnej do osiągniecia unijnych celów w zakresie klimatu i energii przyczyniając się do wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego regionu i dekarbonizacji gospodarek zlokalizowanych wzdłuż korytarza. 

Korzyści dla rynku i regionu

Redukcja emisji CO2
Projekty PCI umożliwią zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego jako niskoemisyjnego źródła energii dla odbiorców indywidualnych, energetyki, ciepłownictwa oraz innych gałęzi gospodarki. Dzięki realizacji projektów priorytetowych GAZ-SYSTEM możliwa będzie skuteczna transformacja w kierunku niskoemisyjnych źródeł energii. Jest to niezwykle istotne, szczególnie mając na uwadze że w Polsce wysokoemisyjne paliwa stanowią znaczną część krajowego koszyka energetycznego.

Wsparcie przy rozwoju odnawialnych
W Polsce widoczny jest wzrost inwestycji w OZE obejmujące głównie fotowoltaikę i energię wiatrową. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera rola gazu ziemnego, który zapewni niezawodne i elastyczne dostawy energii na wypadek niekorzystnych warunków pogodowych (brak słońca i wiatru).

Jakość powietrza
Zanieczyszczenie powietrza spowodowane spalaniem wysokoemisyjnych paliw stanowi  poważne zagrożenie dla zdrowia i ma niekorzystny wpływ na jakość życia społeczeństwa. Gaz ziemny jest źródłem energii, które może zostać wykorzystany w efektywny sposób i pomóc w rozwiązaniu problemów związanych z emisją tlenów siarki, azotu i innych zanieczyszczeń. Będzie to możliwe zarówno poprzez efektywne przyłączenie do sieci gazowej odbiorców indywidualnych i przemysłowych, w tym szczególnie w sektorze ciepłowniczym, ale także poprzez zwiększenie wykorzystania LNG i CNG w sektorze transportu.

Bezpieczeństwo i dywersyfikacja dostaw gazu
Uzyskanie statusu PCI przez projekty GAZ-SYSTEM potwierdza, że mają one kluczowe znaczenie dla podniesienia bezpieczeństwa i stopnia dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego, a także budowy zintegrowanego i konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Europie Środkowej oraz regionie Morza Bałtyckiego. Dywersyfikacja źródeł a tym samym zapewnienie stabilności i pewności dostaw gazu zmniejszy także podatność krajowego systemu przesyłowego na zakłócenia w dostawach tego surowca, co pozytywnie wypłynie na efektywną dystrybucję gazu ziemnego do odbiorców końcowych.

Konkurencyjność
Planowane inwestycje będą miały korzystny wpływ na rozwój efektywnie funkcjonujących rynków gazu ziemnego w regionie a tym samym - poprzez zapewnienie dostępu do  nowych źródeł dostaw  gazu - pozyskania gazu na korzystniejszych warunkach cenowych. Wraz z zapewnieniem odpowiedniej dywersyfikacji źródeł dostaw gazu wzrośnie atrakcyjność wykorzystania gazu ziemnego względem innych źródeł energii na rynkach energetycznych, zwiększy się także konkurencja pomiędzy użytkownikami (tzw. gas-to-gas competition). Dzięki temu możliwe będzie m.in. obniżenie cen gazu dla odbiorców końcowych.

Znaczenie polskiego rynku gazu ziemnego na poziomie regionalnym
Bezpośrednie połączenie ze złożami na Norweskim Szelfie Kontynentalnym, zwiększenie możliwości importu LNG (poprzez terminal LNG w Świnoujściu oraz LNG Gdańsk) oraz realizacja gazociągów łączących polską sieć gazową z państwami ościennymi (Słowacja i Litwa) stanowi fundament rozwoju polskiego rynku gazu, a w przyszłości umożliwi utworze- nie regionalnego centrum dystrybucji gazu.

Integracja sektorowa
Budowa gospodarki niskoemisyjnej wymaga podniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych. W związku z tym niezwykle istotne jest zastosowanie rozwiązań, które z jednej strony umożliwiają wykorzystanie potencjału oferowanego przez różne sektory gospodarki, a z drugiej strony są dostosowane do uwarunkowań społeczno-gospodarczych. Bliższa integracja sektora gazu ziemnego, energii elektrycznej i ciepłownictwa pomoże w zastosowaniu efektywnych rozwiązań, które będą bardziej korzystne dla uczestników rynku i odbiorców energii.

Zaangażowanie społeczeństwa

Zgodnie z rozporządzeniem TEN-E promotor projektu - przed procesem wydawania pozwoleń - informuje interesariuszy o projekcie i konsultacjach społecznych, co umożliwi określenie najlepszej lokalizacji inwestycji i innych istotnych kwestii, które należy uwzględnić w procesie inwestycyjnym.